لکن مسآله یک نظام حقوقی که در اصل جنبه غیر مذهبی(لاِیِیک) داشته و در طول زمان در برابر جریان مذهبی بسیار نیرومند واقع شود, چیز دیگری است. این همان واقعه ای است که مثلا در مورد حقوق رم اتفاق افتادو در اطراف قرون سوم و چهارم مسیحی با اندیشه های مسیحیت رو به رو گردید. البته بسیار در خور تحسین است  که در مجموع, حقوق رم مواضع خود را حفظ کرد. جز در برخی موارد خاص نظیر نکاح, طلاق, علقه و نسبت ابوین و فرزندان, نفوذ مسیحیت بر حقوق رم بسیار کم محسوس بود و حقوق ژوستی نین به مقیاس بسیار وسیعی از حقوقدانان بزرگ کفار زمان آنتونن ها و سورها الهام گرفته است.

تنها در قرون وسطی , هنگام صورت بندب حقوق کلیسایی(کانونی) نفوذ مسیحیت به گونه گسترده ای اثر گذارد و موجب خلق نهاد های جدیدی گردید. نهضت غیر مذهبی شدن که در اروپا و بویژه در فرانسه از قرن هجدهم به بعد توسعه یافت نهاد های متعددی را نظیر آموزش و پرورش, وضع مدنی, کمکهای اجتماعی که مدتهای مدید زیر نظر کنترل و نظارت کلیسا بود از آن جدا کرد و به صورت غیر مذهبی در آورد.