یکی از اصول بنیادی و اساسی حقوق افراد در جامعه اصل برائت است که در مسائل مختلف فقهی ٫ حقوقی و کیفری نقش به سزایی را در توجه یا عدم توجه تکلیف به شخص ایفا میکند.قلمروی اجرایی این اصل با توجه به اهمیت و ارزش بالای آن محدود به حقوق اسلام و قوانین و مقررات داخلی نبوده بلکه وجود و اثر این اصل را میتوان در سایر قوانین و مقررات بین المللی و حقوق داخلی دیگر کشورها هم جستجونمود.

نکته مهم در این خصوص شناخت و تبیین این اصل در فقه  و حقوق است ٫چرا که پذیرش اصل مزبور در هر یک از دو موضوع فوق آثار و نتایج متفاوتی را حسب مورد به دنبال خواهد داشت مع هذا شناخت و پذیرش اصل برائت مستلزم شناخت مبانی و فلسفه وجودی اصل مذبور است. از جمله  مبانی فقهی و حقوقی که وجود اصل برائت را توجیه مینمایند را میتوان قاعده دراء ٫ اصل اباحه ٫ اصل عدم  ٫ضرورت حفظ تعادل و توازن قدرت و حفظ نظم قانونی در اجتماع را نام برد  که بر گرفته از منابع فقهی و حقوقی داخلی و خارجی همجون آیات قران کریم ٫ روایات وارده از معصومین (ع) ٫ قوانین اساسی وعادی کشورها  و اسناد بین اللملی می باشد.

پذیرش اصل برائت در حقوق کیفری آثار و نتایجی را نسبت به حقوق متهم و تشریفات رسیدگی به دنبال دارد که عدم رعایت آن نه تنها تجاوز و تعرض به حقوق اساسی افراد جامعه تلقی میشود بلکه قلمرو اجرایی این اصل را که بر دو محور اساسی ٫ یکی محور فرهنگی وذهنی ودیگری محور قانونی و عملی استوار است را مخدوش مینماید. پذیرش اصل برائت مطلق نبوده بلکه درموارد خاص استثنائاتی  در خصوص بعضی از جرائم از جمله جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی ٫ جنایات جنگی ٫ پولشویی و....بر آن وارد میشودکه فرض مجرمیت متهم مقدم بر اماره برائت است مگر در صورت اثبات خلاف آن .