-  

اصل برائت در حقیقت مبین یکی از ارزش های مهم فرهنگی و اخلاقی و حتی ضروری اجتماع انسانی است

بدیهی است این ارزش فرهنگی و اخلاقی هنگامی در صحنه واقعیت اجتماعی اعم از قضایی ٫ انتظامی و اداری ظهور می کند که به عنوان یک ارزش واقعی مورد قبول فرداعضای جامعه قرار گرفته و آحاد مردم پایبندی ذهنی و عملی به آن داشته باشند.

برخورداری از حسن نیت نسبت به رفتار اجتماعی دیگران و پرهیز از بدگمانی و سوء ظن با بر چسب زدن یکی از عناصر مهم ایجاد بهداشت روانی در جامعه و تضمین امنیت و آرامش واقعی محسوب می گردد . ابعاد فرهنگی و ذهنی اصل برائت کیفری در حقیقت تضمینی برای استقرار امنیت و آزادی در جوامع انسانی می باشد چون در صورتی که افراد دائما″  در معرض اتهام و بد گمانی قرار بگیرند و امنیت و آسایش روانی از افراد جامعه سلب شده و بر عکس تکریم استقلال و امنیت افراد موجب رشد و شکوفایی فرد و جامعه می گردد.(40)

تکیه بر بعد فرهنگی و ذهنی اصل برائت کیفری در حقیقت به یکی از راهکارهای نوین نظام  های حقوقی در جهت پیشگیری از درگیری و ایجاد بهداشت روانی و قضایی منجر می شود. تقید و پایبندی به اصل برائت کیفری از طرح بسیاری از دعاوی واهی و بی اساس که موجب به هدر رفتن وقت و ارزش های انسانی و سرمایه های  اقتصادی است جلوگیری خواهد کرد.(41)

در نهایت وجود و بروز اصل برائت که تنها حس امنیت و آرامش افراد جامعه را در اعمال حقوق وظایف و رفتارها افزایش داده بلکه این مهم باعث می شود که جامعه بیش از پیش در پیشبرد اهداف و تحقق عدالت و فراهم ساختن زمینه برای رشد و تعالی و تکامل انسان گام بردارد.

2-  بعد قانونی و عملی اصل برائت

قلمره اصل برائت را نبایستی صرفا″ بعد فرهنگی و ذهنی آن دانست بلکه از لحاظ تشرفات قانونی و بعد عملی نیز اصل برائت کارکرد و اثر خود را خواهد داشت مرحله دادرسی و صدور حکم یکی دیگر از قلمروهای حاکمیت اصل برائت است اگرچه در گذشته اصل برائت در نظامات حقوقی سنتی  صرفا″ محدود به زمان اعلام و اجرای حکم بوده لیکن امروزه این محدودیت دیگر وجود نداشته و با توجه دامنه وسیع و شمول عام اصل برائت مرحله دادرسی و صدور حکم را صرفا″ می توان یکی از قلمروهای اجرایی این اصل بر شمرد.

اصل مزبور صرفا″  در نظام قضایی و کیفری قوه قضائیه محدود نشده بلکه کلیه مجریان امر و سازمان ها و نهادهاو نمایندگان قوای سه گانه از جمله قوه  مجریه و مقننه نیز ملتزم به این اصل هستند چرا که همانگونه که توضیح داده شد فلسفه و مبنای اصل برائت نه تنها رعایت و حفظ حقوق افراد است بلکه وسیله ای است برای کنترل قدرت و جلوگیری ازسوء استفاده هیئت حاکمه و اعمال کنندگان قدرت در سطح جامعه است.

بنابر این بعد عملی و قانونی را می توان به طور کلی در سه عنوان یا سر فصل مختلف جستجو کرد از جمله وجود اصل برائت با فرض بی گناهی در نظام اداری و نظام  قانونگذاری کشور ٫  وجود فرض برائت در نظام دادرسی ابتدایی و در مرحله دادرسی  و در تحقیقات مقدماتی جرائم ٫  وجود فرض برائت در مرحله دادرسی و صدور حکم که مهمترین اثر این اصل در ظهور و قلمروی اجرایی در این سه مرحله می باشد.