تاريخ رسيدگي: اول مرداد 1386

شماره دادنامه: 337/31

تجديدنظرخواه: دادستان نظامي استان ....

تجديدنظر خواسته دادنامه شماره: 85/466/41 مـورخ 10 اسـفـند1385 صادر شده از شعبه ... دادگاه نظامي ... استان ....

مرجع رسيدگي: شعبه ... ديوان عالي کشور

هيئت شعب آقايان: ... رئيس و .... مستشار

خلاصه جريان پرونده

آقايان(ج-س)، (گ-ک)،  (م-و)،(م-د)، (الف-خ) و  (ر-ش) رديف‌هاي يکم، سوم و ششم به اتهام عدم مقابله با اشرار مسلح و خودداري از به کارگيري سلاح و امکانات نظامي براي مبارزه با اشرار، رديف چهارم به دليل عدم اجراي وظايف نظامي و کتمان حقيقت با استفاده غيرمجاز از خودرو يگان و رديف پنجم نيز به علت خودداري در کوشش براي رويارويي و جنگيدن با اشرار مسلح، تحت تعقيب دادسراي نظامي .. قرار گرفته‌اند.

شرح قضيه در گزارش مورخ 12 آذر 1385 آمده است. در پي نقض دادنامه شماره 85/502 مورخ 5 شهريور 1385 شعبه ... دادگاه نظامي ... استان مرقوم، به علت عدم انطباق موضوع اتهام متهمان با ماده 32 قانون مجازات جرايم نيروهاي مسلح و ارسال پرونده به شعبه ديگر دادگاه نظامي ... استان مزبور، شعبه ... دادگاه نظامي ... عهده‌دار رسيدگي به اين پرونده شده است.

درخصوص عدم مقابله هنگ مرزي ... و پاسگاه انتظامي ... و عملکرد  (گ-ک) فرمانده پاسگاه ... و سرگرد (م-د) فرمانده مرزي .... موضوع به کارشناسان اطلاعاتي، امنيتي ستاد کل نيروهاي مسلح ارجاع شد. معاونت بازرسي ستاد کل نيز در پاسخ به اين استعلام اعلام کرده است، (ک-گ) از نظر قانوني و روش‌هاي جاري مرتکب قصور و تقصيري نشده است؛ زيرا بدون هماهنگي با فرمانده ارشد و سلسله مراتب واکنش وي موجب بي‌نظمي مي‌شده است.

بردن خودرو گروهان و راننده آن  از سوي فرمانده 

 گروهان( م-د) و صدور مرخصي براي جانشين و هشدارباش بعدي وي، در پيشگيري از حادثه مؤثر نبوده است؛ اما در ادامه حادثه و برخورد با اشرار مؤثر بوده است؛ زيرا حضور فرمانده و جانشين وي در گروهان موجب عکس‌العمل سريع‌تر مي‌شده و نياز نبوده که جانشين 90 کيلومتر فاصله ... تا گروهان را طي کند. در ضمن آموزش‌هاي داده شده به اين امر را کافي دانسته است.

دادگاه در تاريخ 7 اسفند 1385 با حضور متهمان و نماينده حقوقي فرماندهي انتظامي استان تشکيل جلسه داده است. (ج-س) اظهار کرده است، خبري مبني بر اين که راه را بسته‌اند دريافت کرده است. البته در مسير حرکت چيزي نديده است. از نگهبان سؤال کرده و با بي‌سيم اعلام کرده، چيزي نديده است؛ زيرا اشرار افراد را 500 متر دورتر از جاده مي‌برده‌اند. به علاوه پاسگاه تحت امر وي قضايي بوده و 3 نفر بيشتر نيرو نداشته است و گروهان .... مسئول بوده است. در مسير نيز به همه جا خبر داده که اشرار به طرف مرز رفته‌اند.  ‌

متهم از اين‌که سلاح به همراه نبرده، خود را مقصر دانسته و علت آن را اين عنوان کرده که براي بررسي خبر عزيمت کرده است؛ زيرا خبر اوليه حاکي از اين بوده يکي از واحدهاي همجوار ايست زده‌اند. به همين دليل با خودرو شخصي و بدون سلاح رفته است.اما مرحله دوم که رفته‌اند، تعداد زيادي در محل (هر2 نفر) حضور داشته‌اند و اشرار هم منطقه را ترک کرده و به کار تخليه مجروحان پرداخته‌اند و من نيز تقاضاي کمک مردمي کردم.

(گ-ک) نيز موضوع را به همان ترتيبي که (ج-س) گفته، بيان کرده است و مدعي شده بار اول تا ... رفته‌اند و کسي را نديده‌اند. از کارمند اداره راه سؤال کرده‌اند و او اطلاعاتي نداشته، بنابراين، برگشته‌اند. در مراجعت مردم به آنان خبر داده‌اند که 30،40 نفر با لباس پلنگي خودرو‌ها را آتش زده‌و به طرف مرز گريخته‌اند. بعد موضوع را به مرکز 110 بي‌سيم با تلفن همراه اعلام کرده‌اند که کسي را نديده‌اند و بعد از مراجعت به پاسگاه براي بار دوم  به منظور ردزني نيامده و حسب دستور (ج-س) بـه پـاسـگـاه مراجعه کرده و اجراي دستور کرده‌اند. سپس (ن) و (ج-س) ساعت 30/9 شب از پاسگاه خارج شده و نزديکي‌هاي صبح برگشته‌اند و او در پاسگاه اطلاعات را از (ج-س) دريافت و به حوزه اعلام مي‌کرده است.

(م-و) نيز اظهار کرده که او در گروهان بوده است. پاسگاه ... نيز با محل حادثه 500 متر فاصله داشته و به افسر نـگـهـبان دستور داده که خبر ايست و بازرسي را بررسي کند و خود وي نيز چـون فـاصـله‌اي نبوده، عزيمت کــــــرده اســــــت. بــي‌سـيــم‌چــي بـه او پيغام داده که (م-د) گفته است نيروها آماده باشند تا او بيايد و تا ساعت يک بعد از نيمه شب در مدار مرزي در پي اشرار بوده‌اند و بعد که رد خودرو‌ها را ديده‌اند و از مرز عبور کرده‌اند، مراتب را اعلام کرده‌اند.

وي اضافه  کرده که 45 دقيقه منتظر  (م-د) بوده و 4،5 نفر بيشتر نيروي آماده نداشته است؛ زيرا 7،8 نفر از نيروها در ساعت 7 در حوالي مرز در گشت بوده‌اند.  (م-د) اظهار کرده روز استراحت وي بوده است. با اجازه فرمانده بالاتر به ... رفته و آن روز بنا بوده ساعت 30/8 صبح، استاندار به اتفاق هيئتي بيايند و به (گ-ک) اعلام کرده که استاندارد آمده يا خير. ساعت 20/8 دقيقه فرمانده هنگ  (ب) با وي تماس گرفته که به طرف دوراهي ... برود و ساعت 9 بي‌سيم‌چي خبر ايست و بازرسي را به وي داده و فوراً حرکت کرد.

به بي‌سيم چي گفته است به پاسگاه ... و سرپرست دسته احتياط آماده باش بدهند و به پاسگاه و دسته احتياط دستور جمع کردن کمين‌ها و قراردادن آنها در مـسـيـر احـتـمالي خروج اشرار را داده است.60 نفر درجه‌دار، 70 سرباز و 5 پاسگاه (هر پاسگاه 10،12 نفر) به علاوه يک دسته احتياط و يک دسته بسيج هم بوده‌اند (گروهان 180 نفر نبوده است) و نيروها در مسير عبور کاروان‌هاي موادمخدر مستقر بوده‌اند و ساعت يک صبح اشرار از مرز خارج شده‌اند و اين‌که گفته شده تا نماز صبح در داخل خاک کشور بوده‌اند، به نظر ايشان دروغ است.

وي اظهارات (م- و) را مبني بر اين که آماده باشيد تا او برسد، رد کرده و در مورد بردن خودرو با اجازه فرمانده هنگ و اين که هر بار که خودرو را مي‌برده، کنار  خودرو او پارک مي‌کرده، اشاره کرده است.

 (الف-خ) گروهان ... را گروهان عملياتي و گروهان ... تحت فرماندهي وي گروهان انتظامي ذکر کرده است. روز حادثه استاندار را تا ... اسکورت کرده که با محل حادثه 85 تا 90 کيلومتر فاصله داشته است.

 ‌طبق روال معمول روزهاي تعطيل بعد از سرويس اداره، رئيس حوزه استراحت داشته و شب واقعه به او اطلاع  داده شده که ايست و بازرسي شده کـه وي بـررسـي کـرده؛اما اعــلام شـده کـه خـبـر صحت ندارد و 20 دقـــيـــقـــــه بــعــــد مــرفــوک (مــرکـز فـوريـت‌هـا و کنترل) اعلام کرده که اشرار مردم را اذيت کرده‌اند.

وي نـيـز بـلافـاصـله با وسيله شـخصي خود عزيمت نموده و به 3 پاسگاه مسير، دستور حرکت به محل حادثه را داده و با نيروهاي تحت امر به محل حادثه رفته؛ ولي کسي را نديده است؛اما در فاصله 500 متري از محل حادثه، مردم بي‌گناه را به شهادت رسانده بودند.

سرهنگ (ت) را در محل ديده و سرگرد (م- د) ساعت 12 رسيده و 5 دستگاه خودرو در حال سوختن بود.

(ر-ش) اظهار کرده که از ساعت 7 شب در سر دوراهي ... براي مبارزه با قاچاق سوخت مستقر بوده که ساعت 20:50 دقيقه خودروهاي عبوري اعلام کرده‌اند، ايست و بازرسي در مسير انجام شده و مردم را اذيت کرده‌اند. با بي‌سيم دستي به گروهان مرزي )...( اطلاع داده شد و جلوي خودروهاي آنها  گرفته شد تا موضوع روشن شود. ‌خانمي هم آمده و خبر آتش زدن خودروها را داده که موضوع  پيگيري  شد؛ اما پاسخ  مثبتي دريافت نگرديد.  ‌

نماينده حقوقي انتظامي استان با توجه به محل خدمت متهمان، صعب المعيشه بودن آن و گستردگي قاچاق مواد سوختي و حوادث آتش سوزي خودروهاي حامل مواد سوختي که به صورت امري روزمره درآمده و دستوراتي که در اين مورد صادر شده و توجه مأموران را از قضيه (ع-ر) به قضيه سوخت معطوف نکرده و اين که فاصله محل حادثه تا مرز 17 کيلومتر نبوده و از زمان اطلاع به مرکز 110 تا ختم عمليات 27 دقيقه زمان برده است و مأموران در طي اين مدت حضوري در محل نداشته‌اند و همچنين ماده 32  که مي‌گويد   اگر اشرار در يک طرف و مأموران در طرف ديگر قرار گرفته باشند، مأموران بايد از تيراندازي امتناع کنند که چنين چيزي نبوده است، به علاوه خودروها در پايان عمليات 27 دقيقه‌اي آتش‌زده شده‌اند و اشرار صحنه گريخته‌اند و زماني که اشرار سوار خودروها شده و افراد را با خود بـرده‌انـد، (ع-ر) بـه پـسـردايـي‌اش دسـتـور آتش زدن خودروها را داده است و سپس با خودروهاي مجهز (24 سوپاپ) فاصله 17 کيلومتري تا مرز را پيموده‌اند و خارج شده‌اند و زنداني بودن 3 نفر از مأموران را با وجود بحراني‌بودن منطقه موجب تضعيف روحيه  کارکنان تلقي کرده است.

دادگاه در  پايان رسيدگي با توجه به اظهارات قبلي (گ-ک) در برگ‌هاي 62، 14، 580 و اظهارات رديف ششم در برگ 204 و اظهارات (ج-س) در برگ‌هاي 395، 584 و 585 و رد اظهارات وکيل دعاوي برگ‌هاي 634 و 635 و اظهارات (ر-ش) در برگ‌هاي 180 و 181 و ساير قراين موجود در پرونده بزهکاري (ج-س)، (م-و) و (ر-ش) و (م-د) و (الف-خ) را احراز کرده و با انطباق عمل (ج-س)، (م- و) و (ر-ش) با قسمت اخير ماده 32 قانون مجازات اسلامي و اعمال تخفيف،  (ج-س) را به 2 سال، (م-و) را به 15 ماه و (ر-ش) را به يک سال حبس با احتساب ايام بازداشت قبلي و(م- د) را به لحاظ استفاده غيرمجاز از خودرو دولتي و لغو دستور با توجه به گزارش اوليه و اقرار حاکي از واقعيت متهم و اظهارنظر مسئولان مافوق متهم که دلالت بر استفاده طولاني مدت نداشته و اين عمل نيز مصداق لغو قرار است، وي را به استناد ماده 38 قانون مجازات اسلامي و رعايت ماده 547 قانون مجازات اسلامي به 2 ماه حبس با احتساب ايام بازداشت قبلي، (الف-خ) را با تغيير ماده استنادي به ماده 42 قانون مجازات جرايم نيروها و مستند به آن و اعمال تخفيف به 7 ماه حبس تعزيري با احتساب ايام بازداشت قبلي محکوم کرده و (گ-ک) را از اتهام انتسابي تبرئه کرده است.

دادستان نظامي ... در مورد برائت  (گ-ک) و تخفيف مجازات (م- د)،  (ج-س)، (م-و) و (الف-خ) به دادنامه اعتراض کرده است. پرونده به دفتر ديوان عالي کشور ارسال و به اين شعبه ارجاع شده است.هيئت شعبه در تاريخ بالا تشکيل گرديد. پس از قرائت گزارش آقاي ...، عضو مميز و اوراق پرونده و نظريه کتبي آقاي ...، داديار ديوان عالي کشور، اجمالاً مبني بر توجه به درخواست دادستان  ... تقاضاي اقدام شايسته قانوني بــــراســــاس مــــوازيــــن داده شـــد. دادنـــامـــه 466185 تجديدنظرخواسته مشاوره نموده و چنين رأي مي‌دهد.

رأي

صرف‌نظر از مستند قانوني رأي که همچنان جاي تأمل دارد، در مورد اعتراض دادستان نظامي نسبت به برائت  (گ-ک) با توجه به نظريه معاونت بازرسي ستاد کل، از ناحيه وي دليل يا مدرکي که موجبات نقض رأي را فراهم کند، ارائه نشده و نيز در مـورد اعـتـراض مـقـام مـذکـور بـه خـفـيـف بودن مجازات‌هاي تعيين شده در مورد بقيه متهمان، نظر به اين که تعيين مجازات با توجه به اصل فردي کردن مجازات‌ها که در اين مرحله به عهده قاضي دادگاه است و چنين جهتي موجب نقض رأي نيست، اعتراض را مردود اعلام کرده و دادنامه را در مورد متهمان رديف‌هاي يک تا 3، 5 و 6 ابرام مي‌نمايد.

در مورد رديف چهارم  (م-د) که دادگاه وي را به 2 ماه حبس محکوم کرده است، با توجه به صراحت بند 2 ماده 3 قانون وصول برخي از درآمدهاي دولت و مصرف آن در موارد معين مصوب 1373 و رأي وحدت رويه شماره 642 مورخ 9 آذر 1378 تعيين مجازات حبس کمتر از 91 روز موجه نمي‌باشد، از اين رو دادنامه را در مورد وي نقض و رسيدگي به دادگاه همعرض محول مي‌شود.