بخشنامه شماره ۱۰۰/۳۶۰۷۹/۹۰۰۰ به رؤسای کل دادگستری استان ها

شرایط پنج گانه :

1- سرقت در شب واقع شده باشد .

2- سارقین دو نفر یا بیشتر باشند .

3- یك یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند .

4- از دیوار بالا رفته یا حرز را شكسته یا كلید ساختگی به كار برده یا اینكه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار كرده یا برخلاف حقیقت خود را مامور دولتی قلمداد كرده یا در جایی كه محل سكنی یا مهیا برای سكنی یا توابع آن است سرقت كرده باشند .

5- در ضمن سرقت كسی را آزار یا تهدید كرده باشند .

ماده 656 : [درصورتی كه سرقت جامع شرایط حد نباشد و مقرون به یكی از شرایط زیر باشد مرتكب به حبس از شش ماه تا سه سال و تا 74 ضربه شلاق محكوم می شود :]

 جرم راهزنی :

-  راهزنی عبارت است از گرفتن اموال مسافرین و عابرین در راهها ضمن غافلگیری و تهاجم مسلحانه.

- سارق مسلح و راهزن هرگاه با اسلحه امنیت مردم یا جاده را برهم زند و رعب و وحشت ایجاد كند محارب محسوب شده و به یكی از كیفرهای ذیل محكوم می شود :

1-    قتل .

2-    آویختن به دار .

3-    قطع دست راست و پای چپ .

4-    تبعید به دیاری دیگر .

شرایط و اركان راهزنی :

1-    محل وقوع جرم سرقت راهزنی و مسلحانه باید یكی از راههای خارج شهر یا روستا باشد .

2-    سلاح راهزن اعم از سلاح سرد مثل شمشیر و یا گرم مثل تفنگ باشد .

3-    كمین كردن و غافلگیر ساختن و تهاجم علنی به عابرین .

4-    مقید نبودن سارقین به تعداد معین ، راهزن می تواند حتی یك نفر باشد .

5-    تقدیم حفظ امنیت راهها بر حفظ اموال در اقدام مامورین .

6-    غیرقابل گذشت بودن حد محاربه و افساد فی الارض .

- سرقتی كه فاقد شرایط اجرای مجازات حد باشد و موجب اخلال در نظم یا خوف شده یا بیم تجری مرتكب یا دیگران باشد ، گرچه شاكی نداشته یا شاكی گذشت نموده باشد مجازاتش حبس تعزیری خواهد بود .

- معاونت در سرقت تعزیری مجازات حبس دارد .

-         شهادت دو مرد عادل .

-         دو مرتبه اقرارسارق نزد قاضی .

-         علم قاضی بر تحقق سرقت .

توجه : اگر سارق یك مرتبه نزد قاضی اقرار به سرقت كند باید مال را به صاحبش برگرداند اما مجازات حد براو جاری نمی شود .

شرایط اجرای حد علیرغم محكومیت سارق :

1-   شكایت قبلی صاحب مال از سارق . بایستی توجه داشت كه در حق الناس اجرای حد موقوف به درخواست صاحب حق است . بنابراین با گذشت شاكی تعقیب موقوف و مجازات ساقط می شود .

2-   درصورتی كه صاحب مال قبل از شكایت از حق خود گذشت و سارق را بخشیده باشد ، شكایت بعد از بخشش مورد قبول واقع نشده و از موانع اجرای مجازات حد است .

3-    بخشش مال مسروق به سارق قبل از طرح شكایت نوعی گذشت و بخشش سارق و موجب توقف اجرای مجازات حد است .

4-   اگر سارق بتواند مالكیت اموال مسروقه را قبل از ثبوت جرم نزد قاضی به هر نحوی اعم از بیع و صلح و امثال آن تا قبل از اتمام رسیدگی و صدور حكم به خود منتقل نماید اجرای كیفر حد منتفی میگردد .

5-   اگر سارق قبل از اثبات جرم توبه نماید كیفر حد منتفی می شود . حد سرقت بعد از اثبات جرم با توبه ساقط نمی شود و عضو سارق جایز نیست .

6-    گذشت شاكی پس از صدور حكم در سرقت مستلزم حد ، تاثیری ندارد و حد اجرا میگردد .

1-   رسیدن سن سارق به حد بلوغ شرعی .

2-    عاقل بودن سارق در زمان سرقت .

3-    مختار بودن سارق در هنگام سرقت ، یعنی سرقت با تهدید و اجبار صورت نگرفته باشد .

4-    سارق از روی اضطرار و ناچاری دست به سرقت نزده باشد .

5-    سارق پدر صاحب مال نباشد .

6-    سارق علم وآگاهی داشته باشد كه مال غیر را سرقت می كند .

7-    سارق علم و آگاهی بر حرمت سرقت داشته باشد .

8-    داشتن قصد سرقت .

9-    سارق مالی را كه در حرز قرارداشته از حرز خارج نماید .

10- سارق و شریك او در هتك حرز مباشرت مستقیم داشته باشند .  پس اگر یكی قفل را بشكند و دیگری مال را خارج كند ، هیچ یك مستوجب كیفر حد سرقت نمی باشند .

11- سارق و شریك او مشتركاً مال را از حرز خارج كرده باشند .

شرایط مال مسروق در سرقت مستلزم حد :

1-    سرقتی موجب مجازات حد است كه مال در حرز متناسب نگهداری شده باشد .

2-   حد نصاب مال مسروق در سرقت مستلزم حد ، حداقل 5/4 نخود طلای مسكوك ارزشمند باشد كه به صورت پول با آن معامله می شود .  بدین ترتیب سرقت اوراق بهادار كه خود آن در بازار ارزشی ندارد ولی باعث ضررمالی به صاحب آن می شود موجب مجازات حد نیست .

3-   هرگاه حرز مغصوب باشد و مالك از آن سرقت نماید چنین سرقتی مستوجب مجازات حد نیست . مثلاً ، اگر كسی برای حفظ جواهرات خود صندوق دیگری را غاصبانه در اختیار بگیرد و صاحب صندوق مخفیانه صندوق را برباید مستوجب كیفر حد نیست زیرا قصد سرقت جواهرات را نداشته و صندوق هم كه مال خود او بوده است .

4-   سرقت در صورتی موجب مجازات حد می شود كه مال مسروق از اموال دولتی و وقف و مانند آن كه مالك شخصی ندارد نباشد .  ولی ثمره موقوفه اگر سرقت شود مستوجب كیفر حد است .  سرقت اموال دولتی از مصادیق سرقت تعزیری است .

1-   سرقت مستلزم حد كه در آن ارتكاب سرقت بطور مخفیانه بدون توجه صاحب مال صورت می گیرد ، در غیر سال قعطی صورت گرفته باشد و نحوه ارتكاب سرقت مسلحانه و تهدید با اسلحه باشد .

1-   اگر متهم وارد منزلی شده و مشغول جمع آوری اثاثیه شود كه به سرقت برد ، و در آن حال توسط بیدار شدن صاحبخانه و هیاهو نتواند اثاثیه را خارج نموده ، برباید ، این اندازه عمل سرقت محسوب نشده ، بلكه شروع به سرقت است .

2-    اگر كسی در حال چیدن میوه از درخت به منظور سرقت دستگیر شود ، این عمل وی شروع به سرقت است .

3-   اگر متهم به سرقت به قصد سرقت وارد منزلی شود و مثلاً قالیچه و كت صاحبخانه را برداشته و در آن موقع صاحبخانه بیدار شود و متهم كت را پوشیده و قالیچه را رها كند و بگریزد و در كوچه دستگیر شود ، نسبت به كت سارق و نسبت به قالیچه شروع به سرقت است .

4-   اگر متهم به قصد سرقت در خانه كسی ر از پاشنه بیرون آورد و داخل خانه شود و در آن حال صاحبخانه او را دستگیر نماید ، عمل وی شروع به سرقت محسوب خواهد شد .

5-    شكستن قفل درخانه و ورود به خانه برای دزدی از مقدمات قریبه و شروع به جرم سرقت محسوب میگردد .

مصداق حكمی انتفای شروع به سرقت :